Najstarsze wielootworowe ujęcie wody podziemnej eksploatowane przez Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Okręgu Częstochowskiego Spółka Akcyjna w Częstochowie, ze stacją pomp i uzdatniania zlokalizowaną w miejscowości Kolonia Wierzchowisko i studniami głębinowymi rozmieszczonymi na terenach gmin: Mykanów i Kłobuck – dało początek centralnemu zaopatrzeniu w wodę miasta Częstochowy.  

Pierwsze urządzenia wodociągowe zrealizowało w latach: 1925-1928 amerykańskie Towarzystwo „Ulen & Company” z Nowego Jorku. Aktualnie pobór wody na odbywa się z ujętego źródła eksploatowanego od 1928 r. oraz z 5 studni głębinowych, odwierconych w skałach wapiennych wieku górnojurajskiego. Eksploatowany jest poziom wodonośny jury górnej, w którym to stale uczestnicząca w cyklu hydrologicznym woda, wypełniając w wapieniach pustki skalne (szczeliny, kawerny, uskoki), tworzy pod powierzchnią ziemi naturalny, szczelinowo-krasowy zbiornik gromadzący wody podziemne. Zbiornik ten nazywany przez hydrogeologów Głównym Zbiornikiem Wód Podziemnych nr 326 (GZWP 326), spełniając w skali kraju bardzo wysokie kryteria ilościowe i jakościowe, stanowi podstawowe źródło zaopatrzenia w wodę pitną aglomeracji częstochowskiej. Jednakże, z uwagi na niski stopień izolacji warstwy wodonośnej w postaci pokrywy skał słaboprzepuszczalnych  (około 50 %), ten szczelinowo-krasowy rezerwuar wód podziemnych stale jest narażony na dopływ zanieczyszczeń z powierzchni terenu. Podstawowe dane studni głębinowych i źródła ujęcia „Wierzchowisko” przedstawiono w poniższej tabeli:
 

Nr studni

Głębokość [m]

Wydajność eksploatacyjna Qe[m3/h]

Studnia 1

42

98

Studnia 2

45

234

Studnia 3

71

230

Studnia 4

70

275

Studnia 28

70

188

Źródło

3

345

1 370

 

Woda surowa pobierna z otworów studziennych za pomocą podwodnych agregatów pompowych tłoczona jest przewodem wodociągowym na teren stacji pomp i uzdatniania, na którym znajduje się źródło. Ze źródła woda pobierana jest trzema pompami. Następnie całość wody (ze studni i źródła) rozdzielana jest na dwa strumienie. Część wody (około 50%) doprowadzana jest do stacji usuwania azotanów, druga (pozostała) kierowana jest bezpośrednio do komory reakcji Stacji Dezynfekcji za pomocą ozonu. W wodzie dostarczanej do stacji uzdatniania (biologiczna denitryfikacja) zachodzi proces redukcji azotanów do gazowego, molekularnego azotu. Zastosowana technologia zapewnia 80-82% redukcji azotanów. Następnie woda uzdatniona dostarczana jest do zbiornika kontaktowego stacji dezyfekcji, gdzie łącznie z woda surową tłoczoną bezpośrednio ze studni i źródła, podlega procesowi dezynfekcji za pomoca ozonu wytwarzanego w ozonatorach. Ze zbiornika kontaktowego, umieszczonego na dachu stacji dezynfekcji, woda grawitacyjne spływa do zbiornika wody uzdatnionej, a potem do pompowmi drugiego stopnia, skąd za pomocą 4 pomp pionowych podawana jest w 2 kierunkach: miasto Częstochowa i gmina Mykanów.  

 

Wody podziemne w zasięgu oddziaływania ujęcia charakteryzowały się znakomitymi naturalnymi właściwościami fizykochemicznymi i bakteriologicznymi. Jednak stale prowadzone badania laboratoryjne wody czerpanej z ujęcia „Wierzchowisko” wykazały, że w okresie lat: 1995 ÷ 2005 wzrosło w niej stężenie azotanów (NO3-) o około 100%, osiągając wartość 80 mgNO3/dm3 przy dopuszczalnym stężeniu 50 mg N03/dm³. Przeprowadzone w 1999 r. pod kierunkiem profesora Andrzeja Szczepańskiego (AGH w Krakowie) badania hydrodynamiki i migracji zanieczyszczeń w obszarze GZWP 326  wykazały, że głównymi źródłami zanieczyszczeń środowiska wodno-gruntowego związkami azotu są nieoczyszczone ścieki komunalne wprowadzane bezpośrednio do ziemi lub z nieszczelnych zbiorników na nieczystości płynne oraz niekontrolowane wysypiska odpadów komunalnych, co jest konsekwencją znacznego opóźnienia procesu kanalizacji w stosunku do kilkadziesiąt lat wcześniej oddanych do użytku systemów wodociągowych w obszarze spływu wód podziemnych do ujęcia „Wierzchowisko”. Poza podwyższonym stężeniem azotanów jakość pobieranej wody w pełni odpowiadała obowiązującym normom.

Obserwowany w latach 90-tych wzrost stężenia azotanów był na tyle wysoki, iż stanowił realne zagrożenie dla możliwości przyszłościowego wykorzystania ujęcia i w konsekwencji mógł doprowadzić do jego wyłączenia z eksploatacji, co z kolei skutkowałoby poważnymi problemami w zaspokojeniu zapotrzebowania na wodę w aglomeracji częstochowskiej.

Jakość pobieranej wody, poza podwyższonym stężeniem azotanów, odpowiadała obowiązującym normom dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. W 2003 roku Zarząd Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Okręgu Częstochowskiego SA w Częstochowie podjął ostatecznie decyzję o budowie stacji usuwania azotanów z wykorzystaniem metody mikrobiologicznei. Po siedemnastu miesiącach wytężonej pracy, wybrane w drodze przetargu konsorcjum firm austriackich VA TECH ELIN GmbH&Co i VA TECH WABAG Gmbh oraz Częstochowskiego Przedsiębiorstwa Budownictwa i Instalacji ABT Badora i Spółka przekazało Przedsiębiorstwu do użytkowania nową stację usuwania azotanów. Stan fizykochemiczny i mikrobiologiczny wody podawanej do sieci wodociągowej z ujęcia „Wierzchowisko” jest bardzo dobry – wszelkie wskaźniki fizykochemiczne i bakteriologiczne w pełni odpowiadają wymogom zawartym w obowiązującym rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 roku "w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.".

Wybudowanie tej stacji było możliwe dzięki znacznemu wsparciu finansowemu Funduszu Spójności (wcześniej Funduszu ISPA) oraz zaangażowaniu samorządów lokalnych i pracowników Przedsiębiorstwa.

Zastosowana w stacji usuwania azotanów technologia, została uhonorowana statuetką "EUREKA 2009" za najlepszą innowacyjną technologię roku w zakresie uzdatniania wody i oczyszczania ścieków.

Wybudowanie stacji usuwania azotanów nie rozwiązało problemu zanieczyszczenia wód podziemnych w zasięgu oddziaływania ujęcia „Wierzchowisko” (tj. w obszarze spływu wód do ujęcia). W związku z powyższym w oparciu o wcześniej przeprowadzone badania modelowe hydrodynamiki i migracji zanieczyszczeń w obszarze GZWP 326 (2005 r.), zweryfikowano zasięg strefy ochrony pośredniej ujęcia „Wierzchowisko” i obowiązujących w niej zakazów i ograniczeń. Stale prowadzony jest monitoring jakości w ramach wdrożonego w przedsiębiorstwie  w 2007 r.  Zintegrowanego Systemu Gospodarowania i Ochrony Zasobów Wodnych GZWP 326 oraz kontynuowane są badania naukowe.  Wymienione działania wspomagają ciągle sprawowaną czynną i bierną ochronę wód podziemnych w obszarze zasilania ujęcia „Wierzchowisko”.         


Podstawowe dane eksploatacyjno - techniczne ujęcia "Wierzchowisko":

  • maksymalna wydajność ujęcia: 1 000 m3/h, 5 000 000 m3/h;
  • pobór wody za pomocą ujętego źródła oraz 5 studni głębinowych o głębokości od 42 do 71 m ze skał węglanowych (głównie wapienie) poziomu wodonośnego jury górnej w obszarze GZWP 326
  • uzdatnianie wody: woda poddawana jest procesom biologicznej denitryfikacji (usuwania azotanów NO3-) oraz dezynfekcji poprzez ozonowanie (O3)
  • dystrybucja wody – woda wtłaczana jest do sieci wodociągowej poprzez układ 4 pomp.

Ujęcie wody zaopatruje mieszkańców gminy Mykanów oraz Częstochowę - dzielnice: Kiedrzyn w rejonie ulic: Westerplatte, Łódzkiej i PCK, Tysiąclecie na wschód od ul Kiedrzyńskiej, natomiast mieszkańcy dzielnic: Północ, Aniołów, Wyczerpy i Tysiąclecie Zachód korzystają z wody stanowiącej mieszaninę wody z ujęć „Wierzchowisko” i „Mirów” ze znaczną przewagą wody z ujęcia „Wierzchowisko”, a mieszkańcy dzielnic: Kawodrza Dolna i Górna, Gnaszyn Dolny i Górny, a także II i III AL. NMP korzystają z wody stanowiącej mieszaninę wód z ujęć w Mirowie, Łobodnie i Kolonii Wierzchowisko, z przewagą wody z ujęcia „Wierzchowisko”.


Szybki kontakt

Biuro Obsługi Klienta: (34) 3773307, 3773308

Sekretariat: (34) 3773101

Fax: (34) 3651582

Pogotowie wodno-kanalizacyjne: 994

E-mail: poczta@pwik.czest.pl

www.pwik.czest.pl

Logo

Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Okręgu Częstochowskiego S.A. w Częstochowie
42-202 Częstochowa, ul. Jaskrowska 14/20
Sąd rejestrowy: Sąd Rejonowy w Częstochowie Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego - Nr KRS 0000057953
Kraj: Polska; województwo: Śląskie; powiat: Częstochowa, gmina: Częstochowa, miejscowość: Częstochowa
NIP: PL 5730003841, REGON: 150354701
Wysokość kapitału zakładowego: 101.074.600,00zł., pokryty w całości.
e-mail: poczta@pwik.czest.pl