Ochrona wód

„Woda jest dziedzictwem wszystkich ludzi i każdy człowiek powinien ją chronić…”

                                                   Europejska Karta Wody

Każdy z nas wie, że bez wody nie ma życia, co więcej woda nie ma swojego zamiennika – nie może być niczym zastąpiona. Stanowi ona kluczowy czynnik warunkujący życie. Niestety wielu z nas ma swój nieświadomy udział w zanieczyszczeniu wód podziemnych. Wyrzucanie śmieci, a wraz z nimi także i odpadów niebezpiecznych (zużytych baterii, przeterminowanych lekarstw oraz środków ochrony roślin, czy opakowań po materiałach niebezpiecznych) do lasów, rowów i nieczynnych wyrobisk, jak również nieszczelne zbiorniki na ścieki lub ich wylewanie na łąki są głównymi przyczynami pogarszającej się jakości wód. Jest to tym bardziej istotne, iż eksploatowane ujęcia w głównej mierze czerpią wodę ze szczelinowo-krasowego zbiornika wód podziemnych (nr 326), w obrębie wapieni wieku górnojurajskiego. Woda w tego typu ośrodkach może osiągać największe prędkości przepływu. Ponadto, zbiornik ten w regionie częstochowskim jest zbiornikiem „odkrytym”, tzn. charakteryzuje się nieciągłym nadkładem izolujących warstw gruntowo-skalnych, które mają niewielką miąższość. Warstwy izolujące są kluczowe dla uniemożliwienia infiltracji zanieczyszczonych wód gruntowych do użytkowych zbiorników wód podziemnych. Takie hydrogeologiczne uwarunkowania czynią ujmowane zasoby wód podziemnych niezwykle podatnymi na powierzchniowo występujące antropogeniczne ogniska zanieczyszczeń. Z tego powodu musimy wykorzystać wszystkie możliwe sposoby, aby chronić wody podziemne i zapewnić pokrycie zarówno naszego aktualnego zapotrzebowania, jak również przyszłego, myśląc o kolejnych pokoleniach.  

W przypadku ilościowej ochrony zasobów wód podziemnych należy skupić się na takiej eksploatacji ujęć wody, by została zachowana równowaga hydrodynamiczna pomiędzy ilością wody pobieranej, a ilością wody zasilającej daną warstwę wodonośną. Równowaga ta musi uwzględniać minimalny przepływ wód podziemnych dla uniknięcia negatywnych zmian w środowisku.

Jakościowa ochrona wód podziemnych polega na zapobieganiu ich zanieczyszczeniu lub skażeniu. Jest ona realizowana  głównie poprzez ustanawianie stref ochronnych:

• bezpośredniej,
• pośredniej.

Tereny ochrony bezpośredniej ujęć wód podziemnych

Strefa ochrony bezpośredniej wyznaczana jest dla każdej studni głębinowej wraz z jej obudową. Najczęściej jest to ogrodzony teren, w którym znajduje się otwór studzienny z urządzeniami przeznaczonymi do poboru wody podziemnej (podwodny agregat pompowy oraz armatura tłocząca i kontrolno-pomiarowa).

Na terenach ochrony bezpośredniej ujęć wód podziemnych zabronione jest użytkowanie gruntów do celów niezwiązanych z eksploatacją ujęć wody.

Na terenie ochrony bezpośredniej ujęcia wody podziemnej należy:

• odprowadzać wody opadowe w sposób uniemożliwiający przedostawanie się ich do urządzeń służących do poboru wody;
• zagospodarować teren zielenią;
• odprowadzać poza granicę terenu ochrony bezpośredniej ścieki z urządzeń sanitarnych, przeznaczonych do użytku osób zatrudnionych przy obsłudze urządzeń służących do poboru wody;
• ograniczyć do niezbędnych potrzeb przebywanie osób niezatrudnionych przy obsłudze urządzeń służących do poboru wody.

Ogrodzony teren ochrony bezpośredniej należy oznakować za pomocą tablic zawierających informacje o ujęciu wody i zakazie wstępu osób nieupoważnionych, według wzoru określonego w obowiązujących w tym zakresie przepisach.

Tereny ochrony pośredniej ujęć wód podziemnych 

Strefy ochronne stanowią obszar zasilania ujęć wyznaczony 25-letnim czasem wymiany wody w warstwie wodonośnej. W przypadku Wodociągów Częstochowskich strefy tego typu ustanowione zostały przez Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu dla wszystkich głównych ujęć wody oraz dla 3 ujęć pomocniczych. W ustanowionych strefach ochronnych wprowadzone zostały między innymi następujące zakazy:

• wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi;
• lokalizowanie składowisk odpadów komunalnych, niebezpiecznych, innych niż niebezpieczne i obojętne oraz obojętnych;
• lokalizowanie cmentarzy oraz grzebanie zwłok zwierzęcych;
• przechowywanie i składowanie odpadów promieniotwórczych;
• składowanie środków ochrony roślin i opakowań po tych środkach;  
• lokalizowanie przydomowych oczyszczalni ścieków,; 
• lokalizowania instalacji w rozumieniu ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, których funkcjonowanie ze względu na rodzaj i skalę prowadzonej w nich działalności może powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości.

Rozporządzenia Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu ustanawiające strefy ochronne ujęć głównych (podstawowych):

• Rozporządzenie Dyrektora RZGW w Poznaniu z dnia 1 czerwca 2010 roku w sprawie ustanowienia strefy ochronnej wielootworowego ujęcia wody podziemnej „Srocko-Olsztyn” - opublikowane w Dzienniku Urzędowym Województwa Śląskiego Nr 113 poz. 1818 z dnia 21 czerwca 2010 roku (dotyczy ujęć głównych: „Mirów” i „Olsztyn”, jednocześnie obejmując obszary zasilania ujęć pomocniczych: „Przymiłowice”, „Biskupice” i „Bukowno”); 
• Rozporządzenie Dyrektora RZGW w Poznaniu z dnia 3 grudnia 2009 roku w sprawie ustanowienia strefy ochronnej ujęcia wody podziemnej „Wierzchowisko” - opublikowane w Dzienniku Urzędowym Województwa Śląskiego Nr 227 poz. 4585 z dnia 18 grudnia 2009 roku;
• Rozporządzenie Dyrektora RZGW w Poznaniu z dnia 4 czerwca 2013 roku zmieniające rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu w sprawie ustanowienia strefy ochronnej ujęcia wody podziemnej „Wierzchowisko” - opublikowane w Dzienniku Urzędowym Województwa Śląskiego poz. 4172 z dnia 7 czerwca 2013 roku;
• Rozporządzenie Dyrektora RZGW w Poznaniu z dnia 10 września 2008 roku w sprawie ustanowienia strefy ochrony pośredniej ujęcia wody podziemnej „Łobodno” - opublikowane w Dzienniku Urzędowym Województwa Śląskiego Nr 177 poz. 3247 z dnia 26 września 2008 roku;
• Rozporządzenie Dyrektora RZGW w Poznaniu z dnia 18 marca 2010 roku zmieniające Rozporządzenie w sprawie ustanowienia strefy ochronnej ujęcia wody w „Łobodnie” oraz w sprawie zniesienia strefy ochronnej ujęcia wód podziemnych Łobodno położonego na terenie gmin Kłobuck i Miedźno złożonego ze studni nr: 2, 3, 7, 8, 10, ustanowionej decyzją Wojewody Częstochowskiego z dnia 15 grudnia 1997 roku - opublikowane w Dzienniku Urzędowym Województwa Śląskiego Nr 93 poz. 1504.

Rozporządzenia Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu ustanawiające strefy ochronne ujęć pomocniczych: 

• Rozporządzenie Dyrektora RZGW w Poznaniu z dnia 13 stycznia 2012 roku w sprawie ustanowienia strefy ochronnej - teren ochrony bezpośredniej i pośredniej dla studni S - 2 ujęcia wód podziemnych z utworów czwartorzędowych w miejscowości Cisie - opublikowane w Dzienniku Urzędowym Województwa Śląskiego z dnia 17 stycznia 2012 roku poz. 239;
• Rozporządzenie Dyrektora RZGW w Poznaniu z dnia 9 sierpnia 2012 roku w sprawie ustanowienia strefy ochronnej ujęcia wód podziemnych z utworów czwartorzędowych „Wielki Bór” w obszarze miasta Częstochowa i miejscowości Nowa Gorzelnia - opublikowane w Dzienniku Urzędowym Województwa Śląskiego z dnia 13 stycznia 2012 roku poz. 3390;
• Rozporządzenie Wojewody Śląskiego z dnia 3 listopada 2021 r. zmieniające rozporządzenie Dyrektora RZGW w Poznaniu w sprawie ustanowienia strefy ochronnej ujęcia wód podziemnych z utworów czwartorzędowych "Wielki Bór" w obszarze miasta Częstochowa i miejscowości Nowa Gorzelnia – opublikowane w Dzienniku Urzędowym Województwa Śląskiego poz. 6929;  
• Rozporządzenie Dyrektora RZGW w Poznaniu z dnia 9 sierpnia 2012 roku w sprawie ustanowienia strefy ochronnej ujęcia wód podziemnych z utworów czwartorzędowych „Blachownia” w mieście Blachownia - opublikowane w Dzienniku Urzędowym Województwa Śląskiego z dnia 13 sierpnia 2012 roku poz. 3389;
• Rozporządzenie Dyrektora RZGW w Poznaniu z dnia 9 listopada 2016 roku w sprawie ustanowienia strefy ochronnej ujęcia wody podziemnej „Rędziny” w Rędzinach - opublikowane w Dzienniku Urzędowym Województwa Śląskiego z dnia 10 listopada 2016r. poz. 5737.

Dzienniki Urzędowe w wersji elektronicznej  dostępne są na stronie internetowej: http://dzienniki.slask.eu